Yvette II: eigenzinnig en zeewaardig

Test van de replica van de Yvette waarmee vijf Engelandvaarders in 1943 de Noordzee overstaken.

door Epco Ongering en Teije Brandsma

Onderaan dit artikel is de documentaire die over de Yvette en deze tocht van de Yvette II is gemaakt te zien. Klik HIER om direct naar de video te gaan.

Van alle nieuwe boten die de afgelopen jaren door ons zijn getest is de Yvette II, zonder twijfel het meest instabiele, slechtst zeilende en meest oncomfortabele exemplaar. En toch heeft Yvette II iets dat mijn hart sneller doet kloppen. De Yvette II is de exacte replica van de Helderse vlet Yvette, waar in 1943 vier mannen en een vrouw de Noordzee mee over staken. Zij kochten het originele exemplaar in 1943 van een NSB-er voor 600 gulden en maakten het geschikt voor hun vrijheidstocht. Die aanpassingen bestonden uit spatzeilen ter verhoging van het vrijboord en een buiskap. Ook plaatsten ze vier opblaasbare drijflichamen onder de banken.

Overloon

De Yvette II is gebouwd door Bart Jan Bats uit Wormerveer, die haar voorgangster uit het Oorlogsmuseum in Overloon ambachtelijk en zo exact mogelijk kopieerde. In tegenstelling tot het origineel van naaldhout gebruikte Bats mahoniehout voor de overnaadse romp met kimkielen. De gezaagde spanten zijn, net als bij het origineel, met koperen nagels geklonken. Voor de stevigheid van de boot zijn in totaal vier zitbankjes geplaatst.

Oude tuig

In de romp van de Yvette II kwam het oude tuig van een Sharpie, compleet met katoenen grootzeil en antieke giek en gaffel . De verhalen van de opvarenden spraken niet van een fok, die was met de buiskap ook nauwelijks te voeren, dus lieten ze een voorzeil achterwege. En net als Yvette I heeft nummer II slechts één zijzwaard, dat bij je bij het overstag gaan aan de lijzijde moet hangen.

Rond

De Yvette II heeft een mooie zeeg en is enorm rond. De term notendop is dus niet alleen op de afmetingen, maar vooral op de rompvorm van toepassing. Aan de achterzijde is de boot extreem smal en dat zorgt voor een grote mate van instabiliteit. Als je niet exact in het midden instapt, slaat de boot geheid om. Maar alles went, ook het prudent omgaan met gewichtsverplaatsingen.

Gijpen

De Yvette II zeilt niet erg hoog aan de wind, bij ca 80 graden houdt het op. Het kleine roer heeft ten opzichte van het grootzeil nauwelijks effect en het zwaard verstoort de stuurbalans nog verder. Overstag gaan kan alleen als het lukt om hoog te zeilen en flink vaart te maken. Gijpen is vaak een zekerder optie om de koers te verleggen. Maar het gedrag in de golven is fantastisch. Net als je denkt dat een golf wordt doorboord, springt het neusje er parmantig overheen.

Eigenzinnig

En als je subtiel met deze karaktervolle dame weet om te gaan, beloont ze je met een topsnelheid van 5,15 knopen, 9,5 km/u. Dan begint het want te zingen en ontstaat een siddering die tot in het bot doortrekt. Wat een heerlijk sterk en eigenzinnig bootje. Om verliefd op te worden.

Technische specificaties Yvette II

• De Yvette II is overnaads gebouwd van mahoniehout.
• De boot bestaat uit vijf gangen aan elke kant en heeft gezaagde mahonie spanten
• Lengte: 5.50 m, max. breedte 1.65 m, diepgang ca 35 cm. Waterverplaatsing leeg ca 500 kilo.
• De boot heeft twee kimkielen en een scheg voor het vrij-hangende roer.
• Er is slechts één los zwaard dat bij overstag gaan aan de lage kant wordt gehangen.
• De mast, de gaffel en de giek zijn van een Sharpie.
• Er wordt alleen met een grootzeil van ongeveer 10 m2 grootte gevaren.
• In de boot zijn vier drijflichamen bevestigd, die bij omslaan de boot iets boven het wateroppervlak houden, zodat je deze kan leeg kunt hozen.
• Achter de boot hing origineel een 6 pk Archimedes buitenboordmotor.
• De boeg van de boot is beschermd door een canvas buiskap, die met henneptouw is vastgezet
• Achter de buiskap zijn op zes metalen staven canvas spat-zeilen geplaatst die de vrijboord-hoogte met ca 25 cm verhogen.

Veiligheid

• In de mast van de Yvette II hangt tijdens de tocht over zee een radarreflector
• Aan het eind van de gaffel een LED toplicht op batterijen
• ICOM marifoon
• Bomarine noodsignaal
• Bemanning draagt een Plastimo 275 N reddingsvest
• Bemanning draagt een True Heading PLB (persoonlijke positiebepaling in nood)
• Bemanning draagt Imhoff Technical Sailing Wear, bestaande uit minimaal drie lagen
• Begeleiding door marineschip Zr. Ms. Urania
• Navigatie met Imray zeekaarten en een eenvoudig handpeilkompas

Sanitair

• De puts (emmer)
• 1 rol toiletpapier per opvarende

Eten en drinken

• De bemanning van de Yvette II neemt eten en drinken mee voor 4 dagen.
• Dit betekent ongeveer 30 liter drinkwater
• Vijf extra thermosflessen met heet water
• Forto koeken (Soort Liga uit de 2^e wereldoorlog)
• Alle maaltijden worden koud genuttigd
• In totaal ca 50 kilo eten
• In totaal ca 20 liter benzine voor de buitenboordmotor

Bemanning Yvette II:

• Epco Ongering, schipper, de Telegraaf Vaarkrant
• Teije Brandsma, co-schipper, de Telegraaf Vaarkrant
• Robert Croll, voorzitter Vfonds
• Eva Bartlema, haar grootouders Jan en Yvette Barlema maakten de oversteek in 1943
• Coen Meurer, zijn grootvader Hein Louwerse maakte de oversteek in 1943
• Reserve is Inge Kaars Sijpesteijn. Zij heeft alle trainingen meegemaakt, vaart mee op de Urania en valt in als een andere opvarende niet verder kan.

Route

• De Yvette II vertrekt vanuit Hellevoetsluis en gaat bij Stellendam de zee op.
• Vertrek vindt plaats bij afgaand tij
• Voorwaarde is dat de windverwachting voor drie dagen minder is dan Beaufort 4
• Ook mag de wind niet uit richtingen tussen Zuidwest en Noordwest komen
• De maximaal bereikbare snelheid van de Yvette is 5 knopen, ongeveer 9 kilometer per uur
• Bij vertrek en het bepalen van de route moet je rekening houden met sterke stroming op de Noordzee.
• Op zee wordt in samenspraak met de commandant van de Urania de ‘shipping lane’ gepasseerd
• Uiteindelijke doel is de monding van de rivier de Thames, tussen Harwich en Margate

Biertje

Het idee voor de oversteek met een replica van een Engelandvaarders-boot ontstond op een personeelsfeest met een biertje in de hand. Vaarkrant redacteur Teije Brandsma vertelde zijn collega van een beroemde oversteek in een open zeilboot. Na de constatering dat een dergelijke oversteek onder de moeilijkst denkbare omstandigheden een heldenstatus verdient, besloten de redacteuren een memorial tocht te ondernemen. De zoektocht naar een geschikte boot bracht hen via oud Engelandvaarder Eddy Jonker naar Ton Koole. Hij is de zoon van de binnenvaartschipper die de Yvette destijds naar zee sleepte en had plannen voor het bouwen van een replica van dit bekendste Engelandvaarders-bootje. Deze was bedoeld voor het Engelandvaarders- museum dat begin volgend jaar in Noordwijk haar deuren zal openen.

Urania

Koole aarzelde geen moment en gaf bouwer Bart-Jan Bats uit Wormerveer de opdracht tot de bouw. En de memorial tocht was door een telefoongesprek een feit. De Koninklijke Marine werd om begeleiding gevraagd en reageerde direct enthousiast. Haar zeilende opleidingsschip de Zr. Ms. Urania was twee weken beschikbaar om de overtocht te begeleiden. Daarnaast kon de bemanning van Yvette een beroep doen op de expertise van de Hydrografische dienst van de Marine en die van weerman Dennis Wilt.

Vfonds

Ondertussen was ook contact gelegd met het Vfonds voor vrede, vrijheid en veteranenzorg. Dit fonds besloot de financiering voor een documentaire over de Engelandvaarders, de tocht van de Yvette I en die van haar replica te financieren. De Engelandvaarders documentaire zal vanaf 10 mei op Fox en in september op National Geographic Channel worden uitgezonden. Robert Coll, voorzitter van het Vfonds meldde zich als zeiler enthousiast als bemanningslid aan. Voor de overige twee plekken aan boord werden de kleinkinderen van de originele opvarenden benaderd. Eva Bartlema, kleindochter van Jan en Yvette Bartlema en Coen Meurer, kleinzoon van Hein Louwerse werden opvarende nummer vier en vijf. En Inge Kaars Sijpesteijn, kleindochter van Hein Kaars Sijpesteijn trainde alles met de bemanning mee en zal als reserve bemanningslid op de Urania meevaren. Op de HISWA in de RAI werd het bootje door Ton Koole gedoopt en kort daarna begon de bemanning met de trainingen.

Sponsoren

Veel watersportbedrijven omarmden het bijzondere Engelandvaardersproject. Zo werd de bemanning met raad en daad bijgestaan door diverse deskundigen op het gebied van veiligheid en uitrusting. On Deck zorgde voor Imhoff ‘Technical Sailing Gear’, Plastimo reddingsvesten en een Marlow sleeplijn. Gill leverde de laarzen en True heading zorgde voor PLB’s, persoonlijke noodbakens. Icom leverde marifoons en reserve batterijen voor deze onmisbare communicatiemiddelen, Raymarine een radarreflector en Bomarine stelde een LED noodsignaal voor aan boord ter beschikking. Pon Automobielen leverde een supersterke Volkswagen Amarok als trekauto voor de hypermoderne Van Claes trailer, waarop de Yvette door het land en vanuit Engeland wordt vervoerd. En om veilig op het water te kunnen trainen begeleidde de KNRM Yvette II op zee bij Stellendam en leende BV Nimag een 6 pk langstaart buitenboordmotor uit voor aan de spiegel. De juiste Imray zeekaarten werden geleverd door Vrolijk Watersport. Voor de actuele weersvoorspellingen zorgden de Koninklijke Marine en weerman Dennis Wilt voor de benodigde expertise.

Particuliere hulp

Ook particulieren leverden hun bijdragen, zoals de families van de originele opvarenden en enkele zeilende mecenassen. Oud Sharpiezeiler Cor van Wijk uit Vinkeveen had nog wel twee sets zeilen voor de replica en plaatsgenoot Henk Jan Kok leverde een reserve gaffel en giek. Ook werkten veel jachthavens mee aan het succes van de tocht. Zo begon de Yvette II haar trainingen vanuit de haven van Navilex in Loosdrecht en trainde de bemanning vervolgens op ruimer water vanuit de Bataviahaven in Lelystad. Om op het zoute water te kunnen oefenen, vonden ze onderdak bij Marina Stellendam en voor de nachttraining was de Koninklijke Z&RV in Muiden onze gastheer. En overal waar ze het bootje stalden, kon Yvette II op gastvrijheid en bijzondere belangstelling rekenen.

Vertrouwd

Bij de trainingen raakte de bemanning langzaam maar zeker vertrouwd met het eigenzinnige karakter van de Yvette II. Vooral de stabiliteit was een punt van zorg. Ook de zeileigenschappen met alleen het grootzeil baarde de opvarenden zorgen. Maar na ongeveer 10 intensieve trainingsdagen en een nachttraining over het Markermeer kan de bemanning van de Yvette II zeggen: we zijn er klaar voor!

Disclaimer

Deze boottest is uitgevoerd in 2014. Deze test kan in een andere vorm ook in andere media zijn gepubliceerd. Genoemde specificaties, prijzen en uitvoeringen zijn van het moment van testen. Kijk voor actuele prijzen en uitvoeringen op de website van de dealer. Zie het informatieblok onder de test.