Vaan R4: Duurzaam en doordacht

Bij de verkiezing van de zeilboot van het jaar innovatieprijs was de puur Nederlandse Vaan R4 een opvallende nieuwkomer. Deze van gerecycled aluminium gebouwde catamaran vertegenwoordigde drie trends in de watersport: duurzaam, aluminium en multihull.

Winnaar

Spoiler alert: de Vaar R4 won de zeilboot van het jaar innovatieprijs 2022. De jury had weliswaar het een en ander aan te merken op deze hoog opgebouwde catamaran, maar deze kritiekpunten vielen in het niet bij de sterke kwaliteiten van de Vaan R4. Want het is heel bijzonder dat een nieuwe werf zo’n kwalitatief hoogwaardige catamaran als eerste product heeft kunnen produceren. En de Vaan R4 belichaamt op een volwassen manier veel van de kwaliteiten die moderne zeilers van hun boot verwachten.

Solide

Catamarans zijn de laatste jaren enorm populair geworden. Veel vertrekkers prefereren de stabiliteit van zo’n multihull boven het schuin moeten varen van de boten met een enkele romp. Bovendien biedt een catamaran enorm veel leefruimte en ze zijn over het algemeen sneller op de half-en ruim-windse koersen dan monohull zeiljachten van dezelfde lengte. Het ontwerp van de Vaan R4 blinkt niet uit in zeeg of anderszins vloeiende lijnen. De boot oogt nogal rechttoe-rechtaan met twee stompe drijvers en een forse kajuit die integraal deel uitmaakt van de boot. In feite is de Vaan geen multihull maar een solide aluminium geheel waarvan twee zijdelingse delen in het water liggen en het middelste deel hoog boven het water uittorent. De kajuit-opbouw is mooi gelijnd en loopt vanaf het dek schuin naar binnen. In de romp zijn aan elke zijde drie romp-ramen aangebracht.

Trampoline

Voorop is tussen de ‘drijvers’ een trampoline gespannen. Verder zijn er in de dekken luiken die voor onderdeks daglicht zorgen. Verder is het kajuitdak belegd met 1,6 kW opbrengende zonnepanelen. De kajuit heeft rondom glas. De voorruit ligt onder een petje waarop de schoot van de zelfkerende fok wordt gevoerd. Naar de kuip toe is een grote schuifpui die binnen en buiten naadloos in elkaar laat overlopen. De ruime kuip heeft twee comfortabele langsbanken die in de doorloop naar voren zijn geïntegreerd. Aan beide zijden zijn aan de spiegelzijde stuurwielen bevestigd.

V-vorm

Zitten kan bij de stuurwielen op een mooi uitklapbaar, maar klein zitje. Verder bevindt de bediening van de motor zich aan stuurboord. De kuip wordt aan de spiegelkant begrensd door twee hekjes en een mooie, V-vormige trimconsole. Hier gaan alle onderdeks verlopende lijnen naar de valstoppers en twee stevige Harken lieren. Overboord vallen wordt bij de spiegel door twee dunne lijntjes aan beide zijden tegengegaan. Met twee lage, maar brede treetjes bereik je het niveau van het water. In de stuurboord drijver is de cassette voor de zwemtrap. De R4 lijkt daardoor uit te nodigen tot zwemmen.

Sustainable

De Vaan R4 haakt slim in op de huidige duurzaamheidstrend. Dat betekent dat de werf de belofte van sustainable bouwen is nagekomen. De Vaan is voor het grootste deel (60%) gebouwd van gerecycled aluminium. Dat is vakkundig gelast en geplamuurd. Ook is de verflaag mooi aangebracht en zijn de details goed afgewerkt. Vrijwel overal elders zijn op de boot andere innovatieve en duurzame oplossingen toegepast. Onder andere is het onderwaterschip voorzien van aangroei-werende folie. Fabrikanten van aangroeiwerende verf betwisten de werkzaamheid van de folie, maar Vaan besloot dit duurzame alternatief op de R4 toe te passen.

Terugwinnen

Ook duurzaam is de aandrijving: 100 % elektrisch met twee 12 kW Torqeedo FP12 saildrives met BMW-i batterijen van 20 of 40 kWh. Optioneel zijn twee Oceanvolt 15 kW saildrives met twee Valence Life batterijen van 20 of 40 kWh en/ of een 15 kW generator. Deze laatste optie heeft ook de mogelijkheid tot hydrogeneratie, dus het tijdens het zeilen terugwinnen van stroom met de propellers. De Vaar R4 is toren-getuigd met een squarehead grootzeil van 55 m2 en een zelf-kerende 30 m2 High aspect fok. Er zijn ook nog een Code zero van 85 m2 en een gennaker van 135 m2 beschikbaar. De mast heeft een diamant dyform verstaging met een enkele zaling. De voorzeilen worden gevoerd vanaf een boegspriet die de trampoline in twee delen verdeelt. Alle beslag is van Harken.

Bedbreedte

In het interieur valt de enorme salon op met grote bank aan bakboord en een L-vormige kombuis aan stuurboord. Het voordeel van aluminium bouw is dat je in de beide ‘drijvers’ allerlei opties voor de indeling van de hutten hebt. Zo kun je kiezen voor puntbedden voorin, brede bedden achterin, natte ruimtes en stapelbedden. Alles is mooi vormgegeven en netjes afgewerkt. Lastig blijft dat ook de brede bedden de hele breedte van de hut innemen. In- en uit bed stappen wordt daardoor lastiger dan bij vrijstaande of Franse bedden. Maar daar is in een catamaranvorm geen ruimte voor.

Terecht

De grote en 10,9 ton zware Vaan R4 is gemakkelijk en met voldoende power op de motor te manoeuvreren. Daarna gaat het hijsen en stellen van de zeilen eveneens licht en eenvoudig. Eenmaal op het ruime water blijkt de Vaan verrassend rustig te zeilen. De boot maakt ook bij 15 knopen wind weinig helling en zoeft beheerst door het water. Het door Dijkstra Naval Architects gemaakte polair diagram beloofde bij 12-15 knopen wind een hoogte aan de wind van rond de 40 graden, maar die bleek in de praktijk onhaalbaar. Wel haalden we halfwinds een snelheid van 7-8 knopen.

De Vaan stuurt licht, zeilt mooi in balans en toont zich een fijne, ruime boot voor een lange zeilreis. Ook zorgen de duurzame keuzes dat de Vaan een slimme boot van deze tijd is. Daarom is het terecht dat de Vaan R4 de Hiswa Zeilboot van het Jaar Innovatieprijs 2023 heeft gewonnen.

Disclaimer:

De boottest van de Vaan R4 is uitgevoerd in 2022 en delen van deze test kunnen eerder in andere media zijn gepubliceerd. Alle genoemde specificaties, prijzen en uitvoeringen zijn van het moment van testen. Kijk daarom voor actuele prijzen en uitvoeringen op de website van de producent of dealer. Zie hiervoor het infoblok onder deze test.

Technische Specificaties Vaan R4